Jessrel E. Gilbuena
Santa Fe, Bantayan Island, Cebu

Lisora pa makauli, ma

Mao ni ang teks ni Jayson sa iyang ugangan. Niadtong tungora, bug-at ang mga tudlo ug gahi ang kipad bisan pa og tatskrin iyang selpon. Bug-at ang pagpadala sa mensahe.

Wala na nahimutang apan padayon gihapon ang paghapnig ni Jayson sa mga papel nga mogawas sa iyang printer. Naa siya sa opisina sa eskuylahan. Nag-andam sa mga modyul sa iyang mga tinun-an. Mao ni ang napili nga pamaagi sa pagtudlo ug pakapakat-on sa mga tinun-an taliwala sa pandemya, hilabi na og nagsingabot na ang pag-abli balik sa klase. Walay internet ug tarong nga mga gadget ang kasagaran sa mga estudyante, mao, mga modyul ang mamahimong paagi aron makapadayon pagtoon ang mga bata puhon.

Matag karon og unya, molili siya sa iyang selpon. Magbantay sa mga mosulod nga mga mensahe gikan sa iyang ugangan.

Paita, son. asa man ka karn nga mas kinahanglan unta kay ka sa imng asawa. Ang replay sa iyang Mama.

Nahunong sa iyang gitrabaho si Jayson ug namalandong sa pangutana. Nagbarog nga nagtutok sa iyang selpon. Asa siya karon? Kahibawo siya unsay tubag sa pangutana. Busa kahibaw pod siya nga lahi ang pasabot sa iyang Mama. Nga mura ba og wala siya sa sakto nga lugar, nga sayop nga naa siya sa eskuylahan.

Niaging tuig lang gikasal si Jayson ni Marian. Si Jayson taga syudad gyod sa Magay, samtang si Marian gikan sa usa ka lungsod sa norte, sa lungsod sa Agwanta. Tungod kay kasagaran lage kultura sa pamilya, adto namuyo ang magtiayon sa lugar nilang Marian. Busa si Jayson, nagpabilin pa og tudlo sa usa ka pampubliko nga tunghaan sa syudad kon asa siya nakatrabaho daan sa wala pa siya naminyo. Hinoon, nagplano na pod siya nga mobalhin og eskuylahan, nakapasa na gani siya og papeles, puhon aron mas mapaduol sa iyang bag-ong pamilya.

Ang tinood, nakauli siya sa lungsod nilang Marian sa wala pa tukmang gipatuman ang lockdown sa syudad. Maniguro na man siya og uli sa Agwanta kay lage buntis na iyang asawa. Sauna pod, sus, mura man gani og di na mobalik sa syudad si Jayson kay mawili na og maayo sa iyang kapikas. Halos kada semana kini mobiya sa syudad, mobiya og biyernes inig human gyod sa iyang mga klase, mobalik unya pa sa lunes sa kadlawon.

Dugay-dugay pod ang iyang pagpundo sa balay kauban iyang bag-ong pamilya tungod sa nahitabong kwarantina. Sayo baya gipaundang ang klase, gimando pod nga sa balay na lang sila magpadayon ug trabaho sa mga grado ug mga rekords ang mga magtutudlo. Busa, paghuman sa pipila ka buwan sa pagpadayon pagluag sa kwarantina, nimando ang departamento sa edukasyon nga kinahanglan na silang mobalik trabaho sa eskuylahan, bisan pa man wala pay klase, mag-andam sa bag-ong pamaagi sa pagtudlo. Ug nibiya siya sa Agwanta aron makabalik sa siyudad. Nibiya siya nga halos sama na ka lingin sa bulan ang tiyan ni Marian, sama kalingin sa iyang mga kamingaw sa mga gabiing wala sila nag-uban.

Sa pipila ka minuto niyang pagtanga ug tutok sa iyang selpon, iyang nareplayan iyang Mama.

Sori kaayo, ma. Mangita ko paagi. Nanghid ko aron makabalik ko diha

Paghuman sa pipila lang ka gutlo, may bawos na ang iyang teks.

Ayaw pod ibutang sa peligro ang mga tawo diri. Makadala pa lang kag virus dri simbako.

Bisan pa gipaluagan na ang mando sa kwarantina ug restriksiyon, padayon gihapon ang pagtaas ug pagtala sa mga kaso sa bayrus sa syudad. Sa kataposan nga datus sa gobyerno, usa ang syudad sa Magay nga adunay pinakadaghan nga kaso sa nasod. Kasagaran sa mga tawo sa mga silingang lungsod, mahadlok kon adunay mga tawong maabot gikan sa syudad sa Magay.

Pasensya gyod kaayo, ma. Mao pod ako hunahuna. Gusto kaayo nakong makauban silang Marian diha.

Mga sobra na usa ka buwan sukad nakabalik sa syudad si Jayson. Sa iyang pagbalik sud sa eskuylahan, nagkapaluki na dayon sila og andam sa mga bag-ong materyales sa pagtoon, mga modyul. Adunay kasagarang 40 ngadto sa 50 ka estudyante sa usa ka klase. Mao, ubay-ubay pod gyod ang andamon sa mga magtutudlo. Mga magtutudlo sa eskuylahan sama ni Jayson ang nangunay og printa sa mga modyul nga gamiton puhon sa mga bata. Langay usahay nga buhatunon kay usahay maaberiya ang printer, o di ba kaha daghan ang maglinya sa paggamit. Busa dasig sila, matod pa sa ilang gisunod nga linya: Para sa bata, para sa bayan. Unsay pinakamaayong paagi alang sa tanang tinun-an, ilang buhaton.

Nakasabot si Jayson nga kining trabahoa dili niya mahimo nga apurahon. Mag-agad man siya sa makina o sa aparato, wala siyay gahom para mapadali kini. Busa sa iyang matag-adlaw nga atubangon ang maong trabaho apil na ang pagsuway og kontak sa mga ginikanan sa mga estudyante sa iyang klase ug uban pang mga atimanon sa eskuyalahan, kanunay pod ang iyang paghunahuna ni Marian ug sa ilang umaabot nga anak. Sayod siya nga kinahanglan siya sa iyang asawa, sa iyang pagsugat sa ilang unang anghel. Mao nga nisuway siya og paspas printa sa mga modyul ug human sa uban pa niyang trabahoon, mag-overtime, aron intawon, makapananghid na siya sa nga mouli. Apan, kauban ang pagpaninguha, sayod pod siya, dili sayon ang pagbalik, daghan pod og andamon. Adunay mga komunikasyon nga buhaton ang matag lungsod. Kahibawo siya nga taas ang proseso. Busa, gusto niyang timbangon ang mga butang, kon unsa ang iyang kinahanglan unahon.

Nagpadayon ang kuskos sa tinta ngadto sa mga papel sa printer, mas nagpaspas ang printa sa mga kabalaka sa hunahuna ni Jayson samtang padayon ang ilang teks-teks sa iyang ugangan.

Lagi son. Wala gihapon nigawas. Naglisod daw si Marian tawn oy

Dugay na pod niyang gitutokan ang iyang selpon. Mokurog ang iyang unod sama sa pagkurog sa printer sa dihang mosugod na pod ni og laing pahina. Naghapil-hapil na ang iyang kaguol para sa iyang asawa. Sa iyang hunahuna, kon naa lang unta siya didto, mokupot sa kamot ni Marian, o di ba kaha maoy mangunay kuha ug andam sa iyang mga kinahanglanon. Busa, wala. Naa siya sa eskuylahan. Dili siya makaatang sa paggawas sa iyang kamaguwangan. Naa siya sa eskuylahan ug paggawas sa imprinta sa papel ang iyang gibantayan.

Sa matag pundok ug bahig niya sa mga naimprintahang panid, mohunong siya, mopiyong ug mag-ampo nga unta makalingkawas iyang asawa, nga unta maayo ang paggawas sa iyang anak. Human sa iyang pag-ampo, tutokan maayo ang drowing sa mga gagmayng bata sa ubang panid sa modyul. Molupad iyang hunahuna ngadto sa higayon nga nagkugos siya og gamayng bata, maabot siya sa
paghanduraw sa kaugmaon sa iyang anak, sama sa mga dibuho sa mga pahina sa modyul, batang nagdagan-dagan, nagduwa, nagbasa, nagngisi.

Nitingog iyang selpon. Dili ni ang tingog sa teks apan sa notipikasyon ni sa messenger. Marian sent you a photo. Nisiga iyang mata ug paspas nga nipunit ug niabli sa iyang selpon. Nag-chat gyod diay iyang asawa. Nakatulo iyang luha sa mga pulong nga iyang una nabasa. Daddy, oh…Ug niiskrol paubos sa mensahe ni Marian. Didto iyang nakita ang imprinta sa iyang pagkabata, ang hulma sa ilang gugma ni Marian. Nagping-it nga nagpiyong pa ang iyang gipaabot. Sa pagpadayon nga paggawas sa mga dibuho sa naimprintahang panid, sa iyang panan-aw ug hunahuna, wala nay lain kon dili ang imprinta sa imahe sa iyang kamaguwangan.

Busa sa kalit, nialingisi ang printer. Nagkiplat-kiplat ang gamayng pula nga sinyas sa aparato. Mura siya og nakamata gikan sa usa ka lawom nga damgo. Nakugang. Iya dayong nakita ang nibutho nga pahibawo sa iyang kompyuter. Paper jam. Please click the maintenance button on the printer or click eject. Nisuta. Hilom ug haw-ang ang iyang selpon.

About the Author

Jessrel Escaran Gilbuena hails from Santa Fe, Bantayan Island, Cebu. He is presently a college instructor and holds an MA in Literature. He has published poems, essays and stories on regional, national and international publications. He also received fellowships from national writing workshops such as the Ateneo National Workshop, Iyas National Writers Workshop, Iligan National Writers